Betje en Sophie Lazarus

Een van de problemen is dat de werkgevers de lonen steeds verder verlagen omdat er mensen bereid gevonden worden voor die lage lonen te werken, vooral jonge vrouwen die in grote getale thuis werken. Omdat er steeds nieuwe mensen in het vak opgeleid worden, komt er nooit een einde aan de situatie.

Deze zogenaamde ‘leerlingenkweek’ moest stoppen en er moesten minimum tarieven komen, die zowel voor mannen als vrouwen zouden gelden.  Tijdens die vergadering stelt Betje een vraag. Dat baart veel opzien, zo herinnerde zich later ‘Hoe een gewoon meisje, een roosjessnijdster nog wel, dorst op een vergadering iets te zeggen!’ (Weekblad ANDB 18-11-1904).

In september 1897 reizen Betje en Sophie Lazarus af naar Antwerpen voor het Internationaal  Diamantbewerkers-Congres. Volgens Betje worden ook daar vrouwen ‘als iets héél bijzonders beschouwd.’ (Weekblad ANDB 18-11-1904). Tijdens dat congres wordt een groepsfoto gemaakt, met Betje en Sophie prominent vooraan

Eind 1897 treedt Betje uit de bond. Ze is in juni van dat jaar op het Rembrandtsplein een geheelonthoudercafé begonnen met Jac de Beer, met wie zij op 3 november 1897 is getrouwd. Haar zus Sophie neemt vanaf dat moment zowel de taken van voorzitter als secretaris voor haar rekening, hoewel Betje nog wel een jaar de vergaderingen blijft leiden. In 1898 wordt de ANDB ledenadministratie ingevoerd en ook Sophie krijgt een lidmaatschapskaart.

Ook Sophie legt nu haar bestuurstaken neer. Zij is in oktober 1900 getrouwd met Abraham Soep, op dat moment boekhandelaar en uitgever en daarnaast ook beroepsquerulant in socialistische kringen. Sophia en Abraham krijgen twee zonen: Leonard en Bernard.

De uitgeverij levert uiteindelijk te weinig op en in 1905 gaat het gezin naar Antwerpen waar Abraham aan het werk gaat als diamantbewerker. In 1907 scheiden ze, en Sophie vertrekt met haar twee zoons terug naar Amsterdam, waar ze weer aan de slag gaat als roosjessnijdster.

In 1913 trouwt Sophie met Marcus Haringman, ook een diamantbewerker. In 1918 maakte ze carrière en wordt briljantsnijdster.  Van 1937 tot en met 1939 is ze voortdurend werkloos, in 1940 (ze is dan al 68) wordt ze afgevoerd als lid.

Betje en haar man Jac krijgen in 1904 een dochter, Etha. Het echtpaar drijft op verschillende plaatsen in Zaandam en Amsterdam geheelonthouders café’s maar erg succesvol zijn ze daarin niet. Na het zoveelste faillissement gaat ook Betje weer aan de slag in de diamantindustrie en krijgt ze een lidmaatschapskaart.

Ze is veel werkloos en stapt uiteindelijk in 1919 uit het vak. In 1911 is Jac overleden en Betje trekt in bij haar dochter Etha, die inmiddels assistent accountant is en getrouwd is met kantoorbediende Abraham Smalhout. Ze woont bij hen tot ze in 1933 sterft.

Sophie, Marcus Haringman en Sophie’s broer Marcus Lazarus (ook diamantbewerker) worden in 1943 alle drie omgebracht in Sobibor.