Piet Akkerman

29 May 2019 - 16:48

Zijn eerste levensjaren, tijdens de Eerste Wereldoorlog, brengt Israël in Scheveningen door. Vader Jozef Akkerman, een diamantklover, vervoegt er met zijn gezin de kolonie van gevluchte Oost-Europese migranten uit Antwerpen. Na de oorlog keert het gezin naar Antwerpen terug.

Israël Akkerman als pionier bij Hashomer Hatzair van Antwerpen (CegeSoma, Brussel)

Israël Akkerman als pionier bij Hashomer Hatzair Antwerpen (CegeSoma, Brussel)

Politieke opvoeding

Als Israël negen is, overlijdt zijn vader. Moeder Bluma staat er nu alleen voor en tracht als diamantmakelaarster de eindjes aan elkaar te knopen. In juli 1928 verlaat Israël het Koninklijk Atheneum. In het spoor van broer Emiel, krijgt hij zijn politieke opvoeding in de Joodse marxistisch-zionistische pioniersbeweging Hashomer Hatzair (Jonge Wacht) die jongeren voorbereidt op de emigratie naar Palestina en aan de basis ligt van de eerste kibboetsen. Daar krijgt hij de scoutsnaam ‘Kir’ die hij spoedig zal inruilen voor zijn Vlaamse militantennaam Piet.

Emiel Akkerman

Thumbnail

Emiel Akkerman, broer van Israël, uiterst rechts. De hoofddeksels verwijzen naar de voorbereiding voor Palestina (privécollectie Rudi Van Doorslaer)

Proletariër Piet

De werkloosheid in de conjunctuurgevoelige diamantnijverheid gaat in de jaren 1930 pijlsnel de hoogte in. Niet-Belgen - met uitzondering van de Nederlanders - krijgen vanaf 1933 geen werkloosheidsuitkering meer. De schrijnende sociale omstandigheden die daardoor ontstaan, hebben een grote invloed op de zelf vaak werkloze Hashomer Hatzairleden. Israël sluit zich in 1930 als leerling-diamantzager bij de ADB aan. Bij de bestuursverkiezing van 1927 worden in deze bond alle negen kandidaten van de aparte communistische lijst verkozen. Nog in 1930 wordt Piet, opnieuw in het zog van zijn broer, communist. Als hij in 1932 werkloos wordt, werkt hij korte tijd in het Luikse als mijnwerker. Daar zet hij de definitieve stap naar het communistisch militantisme. Op 2 januari 1933 schrijft hij zich opnieuw als zager in de ADB in.

Ackerman’s Lidmaatschapskaart van de ADB

Thumbnail

Ackerman’s Lidmaatschapskaart van de ADB (Amsab-ISG, Gent)

Stakingsleider

Als in 1935 de diamantnijverheid terug opleeft, staat de stedelijke patroonsvereniging geen onmiddellijke loonsverhoging toe. Daarop leggen de communisten op 15 juli, zonder raadpleging van het ADB-bestuur, spontaan het werk neer. De staking start in de zagersbedrijven en breidt zich onder de bezieling van Piet Akkerman snel uit. Zelfs de ongeorganiseerde en slecht betaalde thuis- en buitenarbeiders staken mee. Op 22 juli bereikt ADB-voorzitter Louis Van Berckelaer, die overleg boven strijd verkiest, een akkoord met de patroons voor 20 procent loonsverhoging en de oprichting van een paritaire commissie. De spanning tussen de communisten en het ADB-bestuur komt opnieuw aan de oppervlakte wanneer begin 1936 een nieuwe bondsraad moet worden gekozen. De communisten, onder wie de broers Akkerman, worden van de kandidatenlijst geweerd, zogezegd omdat ze hun bijdrage onregelmatig betalen en nog geen vijf jaar lid zijn.

Diamantzagerij

Thumbnail

Diamantzagerij (© KIK-IRPA, Brussel, cliché E039791)

Bijval bij Nederlanders

Tijdens een nachtelijke verkiezingsplaktocht worden de socialistische syndicalisten Albert Pot en Theophiel Grijp doodgeschoten door rechts extremisten. Op 26 mei 1936, de dag van hun uitvaart, leggen de Antwerpse dokwerkers het werk neer. De onrust breidt zich uit en gaat niet enkel meer om de moord. Ook de diamantbewerkers springen op de kar. De nog altijd maar 22-jarige Piet Akkerman leidt de staking die de ADB opnieuw niet erkent. Akkerman verwerft een grote aanhang bij de Nederlandse, meestal Joodse, bondsleden die zo’n tien procent van de ADB uitmaken. Op 15 juni, na de belofte van Van Berckelaer dat hij 10 procent loonsverhoging zal afdwingen in de paritaire commissie, wordt een einde gemaakt aan deze ‘wilde’ staking.

Piet Akkerman

Thumbnail

Piet Akkerman voor zijn vertrek naar Spanje. (Amsab-ISG, Gent)

Gesneuveld in de Spaanse burgeroorlog

Volgens historicus Rudi Van Doorslaer bezat Piet Akkerman de kwaliteiten om een groot arbeidersleider te worden. Maar in oktober 1936 meldt Akkerman zich als vrijwilliger voor de Internationale Brigades en sneuvelt in januari 1937 in de Spaanse Burgeroorlog. Hoewel in Antwerpen geboren, kreeg hij - omdat hij meermaals met justitie in aanraking kwam - nooit zijn wens ingewilligd om Belg te worden. Meer nog: op 30 november 1936, bijna postuum dus, werd hij het land uitgewezen.

Overlijdensbericht Piet Akkerman

Thumbnail

Overlijdensbericht van Piet Akkerman (Archivo General de la Guerra Civil Española, Salamanca)

Bronnen