Pierre-Louis Van Berckelaer

Pierre-Louis Van Berckelaer (Amsab-ISG)

Omstreeks 1900 wordt hij lid van de ADB. Reeds in 1904, wanneer de eerste grote staking onder de Antwerpse diamantbewerkers uitbreekt, wordt hij belast met het geldbeheer van de bond. Vanaf 1903 zit hij in het bestuur van de ziekenkas van de ADB en wordt er in 1921 voorzitter van.

Louis Van Berckelaer met echtgenote Elisa Pouchet (Amsab-ISG)

In 1912 wordt hij in één klap voorzitter van de ADB, administrator van de coöperatie Adamas, bestuurslid van de Antwerpse Federatie van Vakbonden, lid van het Nationaal Comité der Syndicale Commissie en secretaris van het Wereldverbond van Diamantbewerkers. Geen plaatsje in het buitenland waar diamant bewerkt wordt, of Van Berckelaer bezoekt het en maant er de diamantbewerkers aan om lid te worden van de vakbond.

Kantoor van Louis Van Berckelaer (Amsab-ISG)

Herstel eenheid

Onder zijn voorzitterschap wordt de eenheid in de ADB hersteld. De bond is voor de Eerste Wereldoorlog zodanig verdeeld over het al dan niet aansluiten bij de Belgische Werkliedenpartij (BWP) dat dit tot een scheuring leidt. De algemene werkstaking voor de verovering van het algemeen enkelvoudig stemrecht in 1913 brengt beide groepen opnieuw samen. Tijdens de naoorlogse periode handhaaft de ADB haar onafhankelijkheid tegenover de BWP, hoewel Louis van Berckelaer actief is in de BWP en er zelfs mandaten in opneemt.

Oorlog en overleg

Tijdens de Eerste Wereldoorlog is Van Berckelaer lid van het Nationaal Hulp- en Voedingscomité in Antwerpen en neemt het secretariaat waar van de Provinciale afdeling van de Geneeskundige Dienst voor Gekwetsten. Na de oorlog wordt hij lid van de Economische Raad voor de Wederopbouw. In deze organisaties werkt hij samen met de politieke elite. Mede door die ervaring ruilt Van Berckelaer het strijdsyndicalisme in voor het overlegsyndicalisme. Conflicten worden voortaan opgelost in een paritaire commissie.

Van Berckelaer zet zelfs personeel van de ADB in voor de bedeling eetmalen aan zwakke diamantbewerkers tijdens de oorlog, 1918 (Amsab-ISG)

Oorlog en conflict

De Eerste Wereldoorlog komt de verhouding tussen de diamantcentra Amsterdam en Antwerpen niet ten goede. De Engelse handelsblokkade biedt Amsterdam immers de kans om de opgelopen achterstand tegenover Antwerpen in te halen. Louis Van Berckelaer en Henri Polak gaan met elkaar in de clinch over de illegale diamantsmokkel. Van Berckelaer ziet zich ook genoodzaakt om te onderhandelen met de Duitsers om de Antwerpse diamantbewerkers aan het werk te houden. Aan de ruzie tussen de twee voorzitters komt pas een einde op het congres van het Wereldverbond in 1920 in Londen.

De Kat

Van Berckelaer is redacteur van het vakbondsblad De Diamantbewerker en krijgt omwille van zijn scherpe pen en zijn talent om uit moeilijke situaties te raken, de bijnaam ‘De Kat’. Hij hecht veel belang aan de opvoeding van de arbeidersklasse en onderneemt veel initiatieven tot scholing en verantwoorde vrijetijdsbesteding van de leden. Door zijn strijd voor arbeidsduurverkorting en betaald verlof is hij ook bij de eersten die het nut inzien van de Natuurvriendenbeweging.

Bondsbestuur van de ADB. Zittend v.l.n.r.: Herman Van Doeslaer, Edward Danckaerts, Louis Van Berckelaer, Jan Bartels, Jan Van Meerbeeck. Staand v.l.n.r.: Karel Biot, Piet Schaumburg, L. Ceulemans, Alfons Daems, A. Geerts. (Amsab-ISG)

In 1921 wordt Van Berckelaer in Antwerpen verkozen als BWP-gemeenteraadslid. Vanaf 12 december 1921 vertegenwoordigt hij de Antwerpse arbeiders in de Senaat. Hij interpelleert er de regering onder meer over de werklozensteun aan diamantbewerkers en dient een wetsontwerp in tot regeling van de huisarbeid.  

Affiche uitgegeven in 1925 door de Belgische Werkliedenpartij (BWP) voor de parlementsverkiezingen. Van Berckelaer staat bij de senatoren, derde bovenaan. (Amsab-ISG)

De oprichting van een van de modernste diamantslijperijen van die tijd is zijn verwezenlijking. Ze wordt opgericht om de bezittingen van de bond te vrijwaren tegen devaluaties en om lock-outs bij stakingen te neutraliseren. Tegen februari 1929 biedt De Daad 200 zitplaatsen aan snijders en kunnen er 600 molens gehuurd worden. Met het huurgeld worden de kosten van Zonnestraal, de organisatie voor TBC-bestrijding, gedekt.

Fabriek De Daad in opbouw, rond 1926 (Amsab-ISG)

De realisatie van zijn strijd voor de invoering van de 40-urige werkweek, op 1 april 1937, beleeft hij niet meer. Op vrijdagavond 4 september 1936, nog geen jaar voor zijn vijfenzestigste verjaardag en 25 jaar voorzitterschap, overlijdt hij op de terugweg van het Vredescongres te Brussel. Duizenden wonen zijn begrafenis bij. Voor de ANDB en het Wereldverbond zijn Polak, Kuyt, Voet, Van Praag en Jan Van Zutphen aanwezig. Bij de teraardebestelling beschrijft Jan Bartels, zijn strijdmakker bij de ADB, hem als ‘scherp, soms bijtend, geen kat om zonder handschoenen aan te pakken, maar (…) niet altijd was hij de scherpe baas, want hij hield van gemoedelijkheid en kon als een kind het uitschateren.’

• Amsab biodoc 97/37
• De Diamantbewerker, 12 september 1936 (18jg,nr.37)
• De Mulder, Brigitte en Peiren, Luc, Louis Van Berckelaer in: ODIS. Record last modified date: 12 mei 2010. Available from World Wide Web: http://www.odis.be/lnk/PS_57409
• Renneboog, Sylvie, De Antwerpse diamantsector en de Eerste Wereldoorlog. Patriottisme of economisch pragmatisme? Studie gebaseerd op sekwesterdossiers, onuitgegeven licentiaatsverhandeling (Gent 2009).
• Van Molle, Paul, Het Belgisch parlement 1894-1972 (Antwerpen/Utrecht, 1972).
• Vermandere, Martine, Adamastos. 100 jaar Algemene Diamantbewerkersbond van België (Antwerpen 1995).